Z miłości do syreny

Mimo że zbliżają się walentynki, nie będzie to ckliwa historia uczucia do syreny mieszkającej w jednej z podwrocławskich rzek. Będzie to opowieść o syrenie z Muzeum Motoryzacji Zamku Topacz w Ślęzie.

Chyba każdy, kto przestąpi progi muzeum i zobaczy stojący tam pomarańczowy pojazd – Syrenę Sport, zrozumie, co to znaczy miłość od pierwszego wejrzenia! Syrena Sport jest wyjątkowa – w latach 1957-1960 wyprodukowano tylko jedną sztukę tego pojazdu. Grupa inżynierów FSO otrzymała wówczas zgodę na opracowanie laminatowego podwozia opartego na płycie podłogowej. Projektantem tego ciekawego rozwiązania był Cezary Nawrot – absolwent Politechniki Warszawskiej i jednocześnie wykładowca warszawskiej ASP. Niestety nie zdecydowano się na produkcję sportowej wersji polskiej marki samochodu: po pierwsze dlatego, że mogłaby się kojarzyć z luksusem, co w ówczesnych czasach nie było mile widziane, a po drugie warszawska FSO nie była przygotowana do uruchomienia tak zaawansowanego technologicznie pojazdu (silnik – czterosuwowy boxer, dwucylindrowy, pojemność 750 ccm, moc około 35 KM, napęd na koła przednie oraz nadwozie – coupé z tworzyw sztucznych, dwudrzwiowe, na płycie podłogowej, 4-osobowe). Dlatego w latach 70. XX wieku podjęto szokującą decyzję, aby komisyjnie zniszczyć prototyp nowego samochodu! Na szczęście zachowały się materiały archiwalne i to na ich podstawie jedna z tuningowych firm wrocławskich odtworzyła w 2012 roku model Syreny Sport. Premiera pokazu repliki miała miejsce w 2012 roku. Teraz sportowa, elegancka wersja syreny podbija serca wszystkich odwiedzających Muzeum Motoryzacji w Ślęzie. Zresztą nie tylko ona.

A wszystko zaczęło się w 2011 roku. Właściciel Zamku Topacz od lat pasjonował się motoryzacją i postanowił zakupionemu w 2004 roku i wyremontowanemu obiektowi nadać duszę: motoryzacyjną duszę. Pierwszym wydarzeniem zorganizowanym na dziedzińcu zamku Topacz przez Towarzystwo Automobilowe Topacz był Zlot Pojazdów II Rzeczypospolitej. Wzięło w nim udział około 40 samochodów i około 20 motocykli. Były to pojazdy wyprodukowane wyłącznie do 1945 roku. Po imprezie okazało się, że zainteresowanie tego typu pojazdami jest ogromne. Dlatego podjęto decyzję o uruchomieniu muzeum: miało to miejsce 3 września 2011 roku. Obecnie Zamek Topacz kojarzy się miłośnikom motoryzacji z całej Europy z organizowanymi corocznie Zlotami Pojazdów Zabytkowych „MotoClassic Wrocław”. To wyjątkowa impreza motoryzacyjna, która przyciąga na Dolny Śląsk setki fanów – i co ważne: nie tylko płci męskiej.

W Muzeum Motoryzacji Topacz pierwszą grupę eksponatów stanowią pojazdy przedwojenne: zarówno Fiaty 508, polskie motocykle Sokół produkowane w latach 1933-1939 w Państwowych Zakładach Inżynierii w Warszawie, jak i ikony motoryzacji, które dostępne były na polskich drogach, np. Ford T czy samochody amerykańskie. Drugi dział to pojazdy powojenne, głównie pojazdy z okresu PRL-u (warszawy, syreny, fiaty, mikrusy i ogromna kolekcja motocykli). Trzecia kolekcja muzealna to pojazdy spektakularne, luksusowe, samochody marki Rolls-Royce i Bentley.

Po dziesięciu latach zaczęło brakować miejsca na eksponaty, dlatego też przestrzeń muzealna podzielona została na dwie kondygnacje, obiekt został rozbudowany; całość to 1150 m² powierzchni ekspozycyjnej. Planowana jest też budowa elementów scenograficznych i multimedialnych. Już niedługo, dzięki mobilnej aplikacji, będzie można zobaczyć pojazd w ruchu, usłyszeć dźwięk silnika i dowiedzieć się kilku ciekawostek o poszczególnych modelach. Wtedy też muzeum będzie otwarte przez cały rok.

Na razie do końca lutego trwa wystawa czasowa „Pojazdy świętego Mikołaja”. Muzeum można odwiedzić w godzinach 16.00-21.00, łącząc ją np. ze spacerem po Parku Iluminacji.

Część samochodów z kolekcji muzeum można zobaczyć też na ekranie. Na przykład w filmie „Najlepszy” w reżyserii Łukasza Palowskiego dostrzec można Fiata 126 p, Syrenę R-20 oraz Syrenę 105B Bosto (syrena ciężarowa, furgon), część „eksponatów” pojawi się niedługo w serialu Netflixa „Wielka woda” w reżyserii Jana Holoubka (np. ZAZ-965 Zaporożec czy Syrena).

Tekst i zdjęcia: Małgorzata Urlich-Kornacka, Stowarzyszenie TUiTAM

Zdjęcia:

1. Syrena Sport. I jak tu jej nie kochać? Syreny były jedynymi samochodami produkowanymi na licencji polskiej

2. Zamek Topacz w Ślęzie słynie z organizacji Zlotów Pojazdów Zabytkowych

3. Co roku do Ślęzy na „MotoClassic Wrocław” przyjeżdżają setki miłośników motoryzacji

4. Miłość niejedno ma imię…

5. Rolls-Royce Phantom II z 1936 roku. W Polsce było zarejestrowanych tylko szesnaście sztuk takich pojazdów. Jednym z nich poruszał się marszałek Józef Piłsudski

6. Marcin Jażdżyk z zamku Topacz prezentuje ciekawostki związane z poszczególnymi modelami samochodów 

7. Sokół 1000 to największa legenda polskiej motoryzacji; produkowany był w latach 1934–1939 głównie dla polskiej armii

8. WSK, Junak, Komar, Osa i inne motocykle PRLu cieszyły się ogromną popularnością: były proste w użyciu i ogólnie dostępne. Mówiono, że jak WSK nie odpalała, to „albo nie ma paliwa albo silnika”

9. Syrena Bosto (furgon). Pierwszy prototyp powstał w Bielsku-Białej w 1972 roku. Jej projektantem był Cezary Nawrot, wybitny projektant i wykładowca warszawskiej ASP. Tajemnicza nazwa Bosto to skrót: „bielski osobowo-towarowy”

10. Do końca lutego 2022 roku można obejrzeć czasową wystawę „Pojazdy świętego Mikołaja”

11. Pobyt w Zamku Topacz i muzeum można połączyć z wizytą w Lumina Parku

12. Już niedługo Muzeum Motoryzacji Topacz będzie otwarte przez cały rok. Dzięki mobilnej aplikacji odwiedzający obejrzy samochód w ruchu, usłyszy dźwięk silnika i dowie się kilku ciekawostek o danym modelu

13. Dwa piętra, setki eksponatów – tutaj każdy znajdzie miłość swojego życia