Sześćdziesiąt lat minęło…

Muzeum Ślężańskie im. Stanisława Dunajewskiego w Sobótce – jedyne samorządowe muzeum powiatu wrocławskiego – świętuje 60-lecie swojego istnienia. Oczywiście istnienia powojennego, gdyż instytucja kontynuuje tradycje Muzeum Regionalnego (Heimatmuseum) założonego w 1926 roku.

Osobą, która przyczyniła się do powstania muzeum po II wojnie światowej był Stanisław Dunajewski – postać niezwykle barwna: legionista odznaczony przez Józefa Piłsudskiego orderem wojennym Virtuti Militari, żołnierz AK, więzień Pawiaka, regionalista i pasjonat okolic Ślęży, który w 1960 roku na stale zamieszkał w Sobótce. W latach 50. był kierownikiem schroniska PTTK na szczycie śląskiego Olimpu. Wraz ze swoim osiołkiem, dźwigającym na grzbiecie potrzebne produkty, zaopatrywał on schroniskowy bufet. Tym samym, pewnie nieświadomie, Dunajewski nawiązał do wcześniejszej tradycji: w okresie przedwojennym osiołki nie były niczym niezwykłym w okolicach Sobótki. Czekały na turystów w Domu Strzeleckim (obecnie okolice przychodni przy ul. Strzelców). Chętnie korzystano z nich podczas górskich wędrówek, gdyż było wygodniej maszerować bez bagażu, a cena za usługę była umiarkowana.

Stanisław Dunajewski zaangażował się w zabezpieczanie miejscowych zabytków, m.in. unikatowych na skalę środkowoeuropejską rzeźb kultowych na Ślęży, uratował też od rozproszenia odkryty podczas rozbiórki kamieniczki na sobóckim rynku zbiór zabytkowych monet (skarb numizmatyczny). Współpracował z archeologami, konserwatorami zabytków. Nadano mu przydomek „Strażnika Śląskiego Olimpu”. Wraz z Franciszkiem Nowackim doprowadził do remontu XVI-wiecznego Domu Opata – dawnego budynku szpitalnego wzniesionego przez kanoników regularnych i przystosowania go do celów muzealnych. Pierwszą wystawę stałą w Muzeum Ślężańskim otwarto w 1966 roku. Stanisław Dunajewski był pierwszym opiekunem tego muzeum (pracował w nim do momentu przejścia na emeryturę w 1967 roku) a w 1992 roku stał się jego patronem. Imieniem Dunajewskiego nazwano też skwer w Sobótce, na którym w maju br. otwarto skatepark – nowe miejsce rekreacji dla dzieci i młodzieży.

Jubileusz Muzeum Ślężańskiego będzie nie tylko okazją do przypomnienia postaci, które go współtworzyły, ale promocji tematycznych wystaw czasowych oraz nowej wystawy stałej ukazującej rozwój Sobótki – od osady targowej do średniowiecznego miasta. Na niej pokazane zostaną m.in. numizmaty – tzw. „Skarb Stanisława Dunajewskiego”.  

Już w najbliższy weekend odbędzie się natomiast impreza, której jeszcze w Muzeum Ślężańskim nie było: event historyczno-kynologiczny „Pies w sztuce i w kulturze”. Wielbiciele psów i regionalnej historii będą mogli wziąć udział w spacerach, wykładach, pokazach i spotkaniach związanych ze sztuką, kulturą oraz codziennością psów i ludzi. Jeden z wykładów wygłosi archeolog i pracownik Muzeum Ślężańskiego dr Halina Śledzik-Kamińska: „Człowiek i pies w pradziejach. Ofiary zakładzinowe na ziemiach polskich”. Dawni Słowianie, jeszcze długo po przyjęciu chrześcijaństwa, wierzyli w różne duchy, demony i inne nadprzyrodzone postaci. Aby je przebłagać i uzyskać ich przychylność, składali im ofiary zakładzinowe (należało je złożyć przy zakładaniu domostwa lub wznoszeniu innego rodzaju budowli). Szkielet psa zachowany w Muzeum Ślężańskim należy właśnie do takich ofiar.

Wyjazd do Sobótki może być też okazją do zapoznania się z ciekawym lapidarium, które otacza dawny szpital kanoników regularnych oraz odsłoniętej w tym roku na rynku makiety XVIII-wiecznej Sobótki – dzieła artysty-ceramika Grzegorza Krupy.  

Tekst i zdjęcia: Małgorzata Urlich-Kornacka @TUiTAM

1. Jubileusz Muzeum Ślężańskiego jest doskonałym pretekstem do niedzielnej wycieczki do Sobótki

2. Muzeum Ślężańskie im. Stanisława Dunajewskiego to jedyne samorządowe muzeum w powiecie wrocławskim

3. Stanisław Dunajewski – założyciel Muzeum Ślężańskiego

4. Szkielet psa to najprawdopodobniej jedna z ofiar zakładzinowych (Strachów, woj. dolnośląskie)

5. Lapidarium przy Muzeum Ślężańskim

6. Program eventu historyczno-kynologicznego, który odbędzie się w Sobótce 29 maja 2022 r.

7. Jedna z unikatowych rzeźb kultowych. „Niedźwiadek” na szczycie Ślęży

8. Ceramiczna makieta XVIII-wiecznej Sobótki

9. To jedna z ostatnich szans, by w tym roku zobaczyć górę Ślężę w rzepakowej odsłonie