Razem można więcej, czyli polsko-saksońska akcja dla króla Alberta

Związki pomiędzy Polską i Saksonią kojarzą się przede wszystkim z królami z dynastii Wettynów: Augustem II Mocnym i jego synem Augustem III, którzy od końca XVII wieku do lat 60. XVIII wieku zasiadali na polskim tronie.

Słynne powiedzenie „Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa”, które narodziło się za czasów Augusta III i które obecnie kojarzy się negatywnie, wywołałoby zapewne zdziwienie na twarzach ówczesnych poddanych. Król postrzegany był bowiem dobrze (przynajmniej przez polską szlachtę), a czasy saskiego panowania odbierane były jako czasy pokoju, odbudowy gospodarki i prosperity.

Również ostatni królowie Saksonii, których losy splotły się z Dolnym Śląskiem, byli cenieni wśród podwładnych – przede wszystkim za zaangażowanie społeczne. W Szczodrem (dawniej Sibyllenort) w gminie Długołęka zmarło dwóch ostatnich królów Saksonii – w 1902 roku król Albert I Wettyn oraz w 1932 roku Fryderyk August III (po rewolucji 1918 roku, kiedy rodzina królewska utraciła dobra na terenie Saksonii, musiała szukać schronienia poza terytorium własnego państwa i przeniosła się na stałe do pałacu w Szczodrem). W tym roku zbiegły się zatem dwie okrągłe rocznice śmierci: 120. rocznica śmierci Alberta I i 90. rocznica śmierci Fryderyka Augusta III. Obydwaj królowie darzyli pałac w Szczodrem wyjątkową miłością, dlatego ważne stało się zarówno dla Saksończyków jak i Dolnoślązaków, by zadbać o miejsca z nimi związane.

Tuż po śmierci króla Alberta I, jego żona Carola ufundowała na wzniesieniu w przypałacowym parku w Szczodrem pomnik w kształcie krzyża poświęcony pamięci zmarłego męża. Otrzymał on nazwę „Carolakreuz”. Został zaopatrzony napisem: „Wy, którzy przechodzicie obok jego ulubionego miejsca, pomyślcie o nim w miłości i modlitwie. O tym, któremu radość sprawiało dzielenie się z innymi łagodnością i sprawiedliwością”, a na cokole znajdowała się tablica z czerwonego marmuru z medalionem portretowym króla. Pomnik przetrwał działania II wojny światowej, ale przez lata popadł w zapomnienie. Tablica została uszkodzona, krzyż obrósł krzakami i turystom spoza Szczodrego trudno było znaleźć do niego drogę.

Pomysł odnowienia krzyża i zagospodarowania terenu wokół pomnika narodził się przed dwoma laty w Saksonii. Grupa Saksończyków z Landsmannschaft Schlesien odwiedziła Szczodre w 2020 roku i postanowiła we współpracy z gminą Długołęka oczyścić nieco teren i odnowić zniszczoną tabliczkę z medalionem. Niestety okazało się, że teren, na którym stoi krzyż nie należy do Gminy lecz do nadleśnictwa Oleśnica. Na szczęście nadleśnictwo wydało wszystkie pozwolenia oraz pomogło oczyścić teren z gałęzi i krzaków. Gmina Długołęka udostępniła zaś na dwa dni koparkę, dostarczyła kamienną mączkę do wysypania pod krzyżem, zamontowała monitoring, przygotowała tablicę informacyjną w trzech językach o królu Albercie i postawiła kierunkowskaz wiodący do krzyża. Już niedługo pojawi się również nowa tablica – wykonuje ją obecnie kamieniarz z saksońskiego miasta Kamenz. Natomiast medalion z portretem króla, który umieszczony zostanie na tablicy, drukowany jest metodą 3-D w Poznaniu. Tablica z medalionem ma być jak najbardziej zbliżona do oryginalnej.

Po pierwszej udanej akcji planowane są kolejne, m.in. odnowienie pomnika poświęconego poległym podczas I wojny światowej. Zachowały się zdjęcia stanu oryginalnego, dlatego rekonstrukcja brakujących części nie powinna być trudna. Miejmy nadzieję, że akcje staną się początkiem stałej współpracy polsko-saksońskiej na terenie powiatu wrocławskiego.

Tekst i zdjęcia: Małgorzata Urlich-Kornacka (TUiTAM) i Friedemann Scholz (Landsmannschaft Schlesien)

1. Portret króla Saksonii Alberta I Wettyna na dawnej stacji transformatorowej na Sachsenplatz w Dreźnie

2. Z okazji 120. rocznicy śmierci króla Alberta został odnowiony krzyż w Szczodrem

3. Pocztówka z portretem zmarłego w 1902 roku króla Alberta. W tle pałac w Szczodrem

4. Król Albert został uhonorowany w Dreźnie na wiele sposobów. W stolicy Saksonii znajduje się m.in. ulica Alberta, plac Alberta czy też przerzucony przez Łabę most Alberta

5. Na cześć króla Galerię Nowych Mistrzów nazwano Albertinum

6. Prace przy uporządkowywaniu terenu

7. W wyniku pandemii, działania projektowe trzeba było przesunąć, ale dzięki współpracy polsko-saksońskiej udało się je zrealizować w 2022 roku: w 120 rocznicę śmierci króla Alberta

8. Zniszczona tablica z czerwonego marmuru. Już wkrótce pojawi się nowa

9. Napis na krzyżu, który królowa Carola kazała wykonać dla swojego kochanego męża

10. Wizyta przedstawicieli  Landsmannschaft Schlesien w Szczodrem w 2020 roku  

11. Podczas prac oczyszczono teren z zarośli, ułożono kamienie, wysypano piasek, ustawiono ławeczki

12. Gmina Długołęka zadbała o tablicę informacyjną poświęconą parze królewskiej Albertowi i Caroli