Peryskop na Siechnice!

Mają dużo energii, tej dobrej. Umieją wykorzystać swój czas. Zazwyczaj wzbudzają pozytywne emocje i nie da się ukryć, że się podobają. Są bardzo młode, cóż, zaledwie 25 lat temu narodziły się jako miasto.

Siechnice, bo o nich mowa, to wciąż jedno z najmłodszych miast na Dolnym Śląsku. W porównaniu do swego dużego sąsiada, niemal 800-letniego Wrocławia, czy znajdujących się na terenie powiatu wrocławskiego dwóch średniowiecznych miast, Kątów Wrocławskich i Sobótki, dopiero zaczęły zapisywać karty swojej miejskiej historii.

Jeszcze w tym samym roku, w którym Siechnice otrzymały prawa miejskie (a było to 1 stycznia 1997 roku), miasto przeżyło tragiczne wydarzenie. 12 lipca nad ranem wielka fala, która przerwała nadodrzański wał od Siedlec do Kotowic, w zaledwie piętnaście minut zalała miasto. Wody Odry i Oławy połączyły się, niosąc często dobytek ludzi, meble, samochody, altanki ogrodowe i martwe zwierzęta. Dla siechniczan w pierwszym dniu powodzi punktem orientacyjnym stały się kominy elektrociepłowni „Czechnica”. Skutki powodzi były katastrofalne: rolnicy w stu procentach stracili inwentarz i swoje plony, w mieście ucierpiały setki budynków, bardzo wielu mieszkańców ewakuowano, zniszczony został most na Oławie, dwa mosty kolejowe, oczyszczalnia ścieków.

Trzynaście lat później młode miasto zostało siedzibą gminy (w 2000 roku zmieniono też nazwę gminy ze Świętej Katarzyny na Siechnice). Uchwalony wówczas nowy herb gminy nawiązywał do godła Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. Siechnice przez stulecia związane były z tym zakonem, a prowadzony przez krzyżowców szpital św. Elżbiety we Wrocławiu otrzymał w Siechnicach z nadania książęcego w 1253 roku cztery łany ziemi (czyli około 20 hektarów). Wrocławski klasztor sukcesywnie powiększał majątek, posiadał w swych siechnickich dobrach m.in. młyn i dwa gospodarstwa rybackie. Do krzyżowców wieś należała aż do 1810 roku, do czasu kiedy dobra klasztorne zostały upaństwowione.

Na początku XX wieku nastąpił szybki rozwój Siechnic. Najpierw w latach 1910-11 dzięki spółce Elektrownie Śląskie powstała tutaj elektrownia. Na wybór Siechnic jako miejsca budowy i otwarcia nowego zakładu wpływ miało przede wszystkim położenie wsi – zaledwie kilkanaście kilometrów na południowy-wschód od wrocławskiej starówki – oraz dobre połączenie drogowe i kolejowe ze stolicą Dolnego Śląska (otwarcie linii kolejowej na trasie Wrocław-Laskowice nastąpiło w 1909 roku). Zaledwie kilka lat później w miejscowości rozpoczęła działalność fabryka karbidu, przekształcona w latach 30. XX wieku na hutę żelazostopów. Do dalszego rozwoju wsi przyczynił się otwarty w 1923 roku Pruski Zakład Doświadczalno-Badawczy Hodowli Zwierząt (który dysponował aż  477 ha gruntów).

Po II wojnie światowej, już w polskich Siechnicach, wymienione zakłady kontynuowały działalność jeszcze przez kilkadziesiąt lat. Nawiązujący do tradycji swego poprzednika Zootechniczny Zakład Doświadczalny imienia Tadeusza Konopińskiego przestał istnieć w 1994 roku, w Hucie „Siechnice” zakończono produkcję żelazochromu w 1995 roku. Do dzisiaj pracuje dawna elektrownia jako Elektrociepłownia „Czechnica”. W 1979 roku powstał zakład, z którym większość nie tylko Dolnoślązaków kojarzy Siechnice, czyli wielkie gospodarstwo ogrodnicze z hektarami szklarni, w których uprawia się znane siechnickie pomidory.

Siechnice to miasto młode i nowoczesne, jego symbolem mógłby stać się oryginalny w formie siechnicki ratusz. Budynek będący siedzibą władz miasta łączy tradycję z nowoczesnością. Jego ściany obłożone są cegłą klinkierową, co stanowi nawiązanie do budynków i kominów elektrociepłowni oraz przyzakładowego osiedla mieszkaniowego z lat 20. XX wieku. Nowoczesna forma budynku przypomina wielki peryskop, w jego wysięgniku (wysuniętym mocno poza lico murów niższych kondygnacji) znajdują się okna gabinetu burmistrza; widać przez nie rozwijające się prężnie miasto i tworzących jego historię siechniczan, których w szybkim tempie przybywa (na koniec 2021 roku mieszkało w gminie Siechnice prawie 24 tysiące osób).

Tekst i zdjęcia: Marta Miniewicz, Stowarzyszenie TUiTAM

Zdjęcia

1. Widok na główny plac „nowych” Siechnic, z ratuszem w tle
2. Siechnicki ratusz nazywany popularnie „peryskopem” albo „pieskiem”, czyli siedziba władz miejskich
3. Widok z tarasu siechnickiego ratusza na plac rynkowy i kościół parafialny
4. Widok z tarasu siechnickiego ratusza na kominy elektrociepłowni
5. W latach 20. XX wieku dla pracowników elektrowni w pobliżu zakładu powstało wygodne, o wysokim standardzie, jak na tamte lata, osiedle mieszkaniowe istniejące do dzisiaj (o robotniczym osiedlu mieszkaniowym w Siechnicach można przeczytać tutaj): Powiat Wrocławski - strona oficjalna

6. Osiedle mieszkaniowe zaprojektowane było przez znanych wrocławskich architektów – braci Ehrlichów

7. Wzniesiono budynki mieszkalne dla pracowników zakładu oraz budynki gospodarcze: stodoły, chlewnie, obory, a w 1929 roku oddano do użytku okazały gmach administracyjno-dydaktyczny (obecnie szkoła podstawowa).