Może się podobać lub nie, wzbudzać zachwyt lub kontrowersje. Jednego nie można mu odmówić – funkcjonalności i oryginalności. Mowa o siechnickim ratuszu, który popularnie nazywany jest pieskiem lub peryskopem. Zapytaliśmy o jego koncepcję architekta Zbigniewa Maćkowa. Jak to jest stworzyć projekt dla miasta, z którym było się związanym przez prawie 43 lata życia? Czy architekt czuł się szczególnie zobligowany tworząc ten projekt, czy był to jeden z jego wielu projektów? „Byłem absolutnie zobligowany. To projekt bez precedensu, praca zbiorowa zrealizowana z najbardziej aktywnymi mieszkańcami Siechnic. Nigdy i nigdzie indziej byśmy tego nie zrealizowali. W większości był to projekt robiony pro bono. My jako pracownia mieliśmy bowiem dwa zlecenia: jedno na koncepcję całego układu urbanistycznego i plan miejscowy a drugie na koncepcję ratusza. A pracy było mnóstwo, przede wszystkim spotkań, dyskusji, planowania. Ale zaangażowanie było naturalne: wychowałem się w Siechnicach, moi rodzice byli tutaj społecznikami, prawie wszystkich się znało. To zobowiązuje” – opowiedział w wywiadzie Zbigniew Maćków. I dodał, że w miejscu, gdzie się ludzie znają, łatwiej się współpracuje społecznie i lokalnie. Jeśli jest motywacja wśród mieszkańców, jest teren, pomysł i plan, można w ciągu kilku lat stworzyć nowe centrum miasta. Tak było w przypadku Siechnic.
Pierwsze pomysły na przeniesienie siedziby gminy ze Świętej Katarzyny do Siechnic pojawiły się już w latach 60. XX wieku, ale były odrzucane. Najprawdopodobniej z przyczyn politycznych. W Siechnicach mieszkało wiele rodzin robotniczych, w zakładach ciągle coś się działo. A władzy nie zależało na fermencie politycznym. Dlatego preferowano rolniczą Świętą Katarzynę. Wersja, że Św. Katarzyna była większa i leży centralnie, nie była prawdziwa. Na pewno nie w XIX i XX wieku. Odkąd wybudowano w Siechnicach elektrownię, elektrociepłownię, karbidownię i hutę, potem zakłady ogrodnicze i kolejne przedsiębiorstwa, liczba mieszkańców w Siechnicach zaczęła stanowić połowę wszystkich mieszkańców gminy. Dlatego należało zmienić dotychczasowe status quo. Pojawił się pomysł nadania Siechnicom praw miejskich (spirytus movens całego przedsięwzięcia był społecznik, polityk i mieszkaniec Siechnic Grzegorz Roman). Udało się to w 1997 roku. Ale potem przyszła powódź i związane z nią konsekwencje.
Kiedy pojawił się pomysł przeniesienia władz gminy i budowy ratusza dla władz miejskich, Zbigniew Maćków nadzorował projekt od strony merytorycznej. „Siechnice były podzielone na dwie części: stare Siechnice zatrzymały się w miejscu, a wokół zakładów ogrodniczych rozwijały się intensywnie nowe Siechnice. Pomiędzy nimi była wyrwa. Co ciekawe, stał tam już kościół wybudowany w 1978 roku według pierwszego konkursu architektonicznego (mógł wtedy powstać, ale musiał się znaleźć poza miejscowością). Z drugiej strony w zaadoptowanych budynkach po zakładzie zootechnicznym stworzyliśmy gimnazjum. I padł pomysł, żeby wykorzystać lukę pomiędzy istniejącymi już budynkami. Władza, kościół i uczelnie budowały od zawsze pewną synergię w mieście. I my chcieliśmy to tego nawiązać. Pomiędzy nimi miało powstać nowe centrum, które zespoli ze sobą stare i nowe Siechnice” – wyjaśnia architekt.
A skąd taka dziwna forma ratusza? Cały teren – od kościoła do gimnazjum ma kształt kija hokejowego. Ratusz znalazł się dokładnie na odgięciu i stanowi punkt centralny placu. „Chodziło o to, aby obiekt respektował te dwie osie. Powstało około 30-40 koncepcji na ratusz i ostatecznie wyszła forma, która z jednej strony buduje oś z budynkiem szkolnym, z drugiej natomiast zwraca się ku kościołowi”. Wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę Urzędu Miejskiego (budowę prowadziło przedsiębiorstwo PW Haras Arkadiusz Harasimowicz z Wrocławia) nastąpiło 10 marca 2011 roku i zostało połączone z wmurowaniem aktu erekcyjnego. Co znalazło się w mosiężnej tubie umieszczonej w stropie budynku? Dokument dotyczący historii i przyczyn powstania ratusza, wydanie gazet regionalnych z dnia uroczystości, kilka obiegowych monet oraz medal z wizerunkiem Jana Pawła II.
Ratusz został obłożony klinkierową cegłą – to nawiązanie do malowniczej architektury z lat. 20. XX wieku – projektu braci Ehrlichów przy elektrociepłowni Czechnica. Na samym szczycie ratusza został zaplanowany teras widokowy. Zostały wykonane wszystkie przyłącza, tak, żeby mogła tam powstać mała kawiarenka. Bo chyba nawet mieszkańcy nie zdają sobie sprawy z tego, jakie piękne są stąd widoki. Przy dobrej pogodzie widać panoramę Wrocławia, Oławy i Oleśnicy oraz Masyw Ślęży, Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie i zarys Sudetów. „Mam nadzieję, że kiedyś władze powrócą do pierwotniej koncepcji” – mówi architekt.
Piętro niżej, ale również wysoko, ma swoje biuro burmistrz miasta. Jako zarządzający miastem musi mieć baczenie na całą miejscowość.
W sali z niższym tarasem znajduje się urząd stanu cywilnego. Para nowożeńców może wyjść na taras, zrobić sobie sesję fotograficzną, wznieść z gośćmi pierwszy toast. I jest jeszcze jedno przeszklenie – sala dla radców miejskich. „Dodatkowo staraliśmy się, żeby w budynku znalazły się też służby publiczne i urzędy. Cieszę się, że to wszystko stopniowo narasta” – mówi Zbigniew Maćków. Mam nadzieję, że w przyszłości uda się zrealizować część poświęconą kulturze (dom kultury) oraz budynek typu multi-use z parkingiem podziemnym, miejscem handlowym i salą amfiteatralną. Miejsce na ich realizację zostało przewidziane. Chodzi o to, żeby powstało miasteczko kompletne, w którym wszystkie najważniejsze rzeczy będzie można załatwić w centrum: pójść na zakupy, do lekarza, skorzystać z propozycji kulturalnych, załatwić formalności. To tak zwane miasto piętnastominutowe. Kiedyś tak właśnie budowano i dziś znów się do tego powraca. Żeby ludzie mieli prościej w życiu i nie musieli tracić czasu na dojazdy. I aby w centrum miasta kwitło życie” – wyjaśnia architekt.
Zbigniew Maćków pytany o to, czy nie żałuje, że nie mieszka już w Siechnicach powiedział, że na chwilę obecną centrum jego interesów życiowych jest we Wrocławiu. Ale nic nigdy nie wiadomo – posiada w Siechnicach dom po rodzicach, często przebywa tutaj prywatnie lub zawodowo (realizuje w Siechnicach budynki wielorodzinne), więc powrót zawsze jest możliwy. Jest jednak przekonany, że Siechnice to idealne miejsce do życia. W ostatnich latach powstał piękny stadion lekkoatletyczny, kąpielisko z plażą miejską, korty tenisowe, planowana jest budowa basenu. Niedaleko za miastem ciągną się lasy, są piękne tereny rekreacyjne na wycieczki rowerowe. „Bardzo się cieszę, że to wszystko tak narasta i przyrasta naturalnie, organicznie. I cieszę się, że mogłem wziąć w tym udział” – mówi architekt.
Małgorzata Urlich-Kornacka @TUiTAM
Zdjęcia: Maciej Lulko @Maćków Pracownia Projektowa
Opis zdjęć:
- Bardzo charakterystyczna forma ratusza w Siechnicach spowodowała, że nazywany jest on pieskiem lub peryskopem, fot. Maciej Lulko @Maćków Pracownia Projektowa
- Siechnickie centrum miasta – jedna z najlepiej wykreowanych od podstaw przestrzeni publicznych w Polsce, fot. Maciej Lulko @Maćków Pracownia Projektowa
- Osi istniejących budynków (kościoła i szkoły) przypominają kształtem hokejkę. Dokładnie na ich odgięciu stanął ratusz, fot. Maciej Lulko @Maćków Pracownia Projektowa
- Architekt starał się, aby obiekt respektował dwie osie: w kierunku kościoła i w kierunku szkoły, fot. Maciej Lulko @Maćków Pracownia Projektowa
- Klinkierowa cegła ratusza i przejścia bramne nawiązują do dobrej architektury XX wieku braci Ehrlichów, fot. M. Urlich-Kornacka
- Historyczne budynki elektrociepłowni – niestety po powodzi zabudowano klimatyczne ganki, które zobaczyć można w kilku filmach, m.in. „Wielki Szu”, „Konsul” czy „Wielki bieg”, fot. M.Urlich-Kornacka
- Jak dziecko Zbigniew Maćków zagrał w dwóch filmach – reżyserzy chętnie brali dzieciaki do ujęć
- Nowe centrum w Siechnicach, fot. Maciej Lulko @Maćków Pracownia Projektowa
- Być może uda się kiedyś na najwyżej kondygnacji ratusza uruchomić małą kawiarenkę, fot. Maciej Lulko @Maćków Pracownia Projektowa
