Poradnik prawny dla przedsiębiorców - Umowa zlecenia i umowa o dzieło
Projekt realizowany w ramach współpracy Powiatu Wrocławskiego z Okręgową Izbą Radców Prawnych we Wrocławiu
W ramach podnoszenia świadomości prawnej naszych mieszkańców, kontynuujemy publikację cyklu artykułów w formie poradnika prawnego dla przedsiębiorców, opracowywanych przez uznanych i doświadczonych ekspertów prawa. To już kolejny projekt, wpisujący się w owocny dorobek wieloletniej współpracy Powiatu Wrocławskiego i Okręgowej Izby Radców Prawnych we Wrocławiu. Mamy nadzieję, że w tak trudnym okresie pandemii COVID-19, poradnik okaże się przydatnym wsparciem informacyjnym dla naszych przedsiębiorców. Dzisiaj zapraszamy do zapoznania się z materiałem informacyjnym nt. różnic pomiędzy umową zlecenia i umową o dzieło.
Umowa zlecenia i umowa o dzieło
Częstym problemem, z jakim borykają się przedsiębiorcy, jest rozróżnienie, czy do wykonania danej czynności (pracy, zadania), zastosowanie będą miały przepisy, dotyczące umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Decyzja, jaką umowę należy podpisać, może mieć istotne znaczenie w zakresie nie tylko uprawnień przedsiębiorcy, związanych np. z jej wypowiedzeniem, ale również – a może przede wszystkim – z obowiązkami publicznoprawnymi.
Umowa zlecenia i umowa o dzieło należą do umów cywilnoprawnych, które uregulowane są w Kodeksie cywilnym, odpowiednio art. 734 – 751 (zlecenie) oraz art. 627 – 646 (dzieło). Podstawowa różnica pomiędzy obiema umowami sprowadza się do tego, że umowa zlecenia jest umową starannego działania, a umowa o dzieło jest umową rezultatu. Powinniśmy również pamiętać, że w przypadku sporu, to sąd (lub inne urzędy, np. ZUS czy urząd skarbowy), dokonywały będą oceny charakteru umowy, w oparciu m.in. o to, co było jej rzeczywistym przedmiotem, a nie w oparciu o to, jaką nazwę wpisaliśmy w nagłówku naszej umowy.
Dlaczego rodzaj umowy ma znaczenie?
Pomijając różnice kodeksowe (np. prawa i obowiązki stron), odpowiedź na to pytanie jest prosta – chodzi o pieniądze. W przypadku umowy o dzieło, wykonawca nie ma prawa do ubezpieczeń emerytalnych, chorobowych, rentowych, wypadkowych ani zdrowotnych i nie opłaca z tego tytułu składek. Od umowy o dzieło nie ma obowiązku opłacania składek na ZUS. Oznacza to, że w przypadku konieczności „zlecenia” wykonania pracy (pomijamy w tym przykładzie pracowników etatowych) i podpisując umowę o dzieło, odpada obowiązek „oskładkowania” takiej umowy, zatem koszt pracy był niższy.
Z kolei każda umowa zlecenia podlegała obowiązkowemu oskładkowaniu, czyli od każdej umowy zlecenia należało odprowadzić składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne.
Możliwość poniesienia „niższych kosztów”, była często wykorzystywana przez przedsiębiorców, którzy decydowali się na „tańsze rozwiązanie” i podpisywanie umów o dzieło, w przypadkach, w których powinni byli podpisywać umowy zlecenia. O negatywnych konsekwencjach takiego procederu (w tym również dla wykonawcy), najczęściej przekonywali się podczas kontroli, przeprowadzonej przez ZUS.
Umowa o dzieło od 01 stycznia 2021 r., co się zmieniło?
Podstawowa zmiana, odnosząca się do umów o dzieło, związana jest z wprowadzeniem przepisów Tarczy antykryzysowej, które wprowadziły obowiązek informowania ZUS o umowach o dzieło. ZUS prowadzi ewidencję takich umów.
O zawarciu umowy o dzieło płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło, zawiadamia ZUS. Obowiązek ten nie dotyczy umów o dzieło:
- zawartych z własnym pracownikiem,
- wykonywanych na rzecz własnego pracodawcy, ale zawartych z innym podmiotem,
- zawartych z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie usług, które wchodzą w zakres prowadzonej działalności.
Więcej szczegółów na temat obowiązków informacyjnych, w tym m.in. kogo dotyczy, jakie dane należy przekazywać oraz w jaki sposób, znajdziecie Państwo na stronach ZUS (link poniżej): https://www.zus.pl/baza-wiedzy/katalog-uslug/karty-uslug-inne
Umowa zlecenia od 01 stycznia 2021 r., co się zmieniło?
Zwolnienie z potrącania składek.
Od 1 stycznia 2021 roku, osoby zatrudnione na umowie zlecenie mogą złożyć wniosek do ZUS o zwolnienie ich zleceniodawcy z obowiązku obliczania, potrącania i opłacania składek.
Więcej na ten temat:
https://www.zus.pl/baza-wiedzy/biezace-wyjasnienia-komorek-merytorycznych/firmy/-/publisher/details/1/zwolnienie-z-obowiazku-naliczania-skladek-od-umow-cywilnoprawnych/2718718
Warto zapamiętać :
Wykonanie dzieła może polegać na:
- wykonaniu zdjęć,
- wykonaniu projektu np. architektonicznego, reklamy,
- opracowaniu logo firmy,
- uszyciu garnituru, sukienki,
- napisaniu książki, wiersza,
- przetłumaczeniu tekstu,
- namalowaniu obrazu,
- wykonaniu rzeźby,
- wykonaniu określonego mebla,
- wytworzeniu rzeczy,
- zmianie rzeczy już istniejącej,
- naprawieniu rzeczy,
- przerobieniu rzeczy,
- uzupełnieniu albo rozbudowie rzeczy,
- połączeniu rzeczy z innymi rzeczami,
- dodaniu części składowych
Rezultat umowy o dzieło powinien mieć byt samoistny, obiektywnie osiągalny i pewny. Nie powinno być uznane za dzieło coś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych, występujących na danym rynku rezultatów pracy, gdyż wówczas zatraciłoby swój indywidualny charakter dzieła (wyroki Sądu Najwyższego: z 3 listopada 1999 r., IV CKN 152/00, z 27 sierpnia 2013 r., II UK 26/13, z 14 listopada 2013 r., II UK 115/13, z 4 czerwca 2014 r., II UK 543/13, oraz z 10 lipca 2014 r., II UK 454/13). Dzieło powinno być wyrazem kreatywności i umiejętności autora.
Umowa o dzieło różni się od umowy zlecenia tym, że wykonawca umowy o dzieło zobowiązuje się nie do samego działania, lecz do uzyskania określonego dzieła jako rezultatu tego działania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 4 lutego 2014 r., III AUa 596/13). Wykonywanie określonej czynności (szeregu powtarzających się czynności) bez względu na jej rezultat jest właściwe dla umów zlecenia (wyrok Sądu Najwyższego z 4 lipca 2013 r., II UK 402/12).
Autor: Robert Staszewski, radca prawny
Członek Prezydium Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych we Wrocławiu
